|
|
Xáo trộn thị trường xuất khẩu
Theo ông Dương Ngọc Minh, Phó chủ tịch Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), nếu từ tháng 1 - 4.2013 chỉ có 121 doanh nghiệp (DN) tham gia xuất khẩu cá tra thì nay đã tăng lên 160 DN. Tuy nhiên, trong số 160 DN có đến 90 DN không có nhà máy chế biến, vùng nguyên liệu. Những DN này bán cá thấp hơn giá sản xuất, làm lũng đoạn thị trường. Ông Minh giải thích sở dĩ có tình trạng trên là do cách mua bán thiếu đã có từ trước đó. DN mua thiếu tiền cá của nông dân rồi bán chịu cho nhà nhập khẩu. Nếu vay ngân hàng, DN phải có tài sản thế chấp và trả lãi, còn vay của nông dân (theo hình thức nợ tiền cá) thì DN không mất gì, nên sẵn sàng bán giá thấp.
“Quá nhiều DN xuất khẩu đã làm xáo trộn ngành nuôi cá tra từng một thời thịnh vượng. Có một thực tế là sau những cuộc họp bàn giải quyết khó khăn cho con cá tra là y như rằng lại rộ lên thông tin cá tra tăng giá, ngành sản xuất này đang có lời, làm người nông dân tiếp tục nuôi và cuối cùng phải chịu lỗ”, ông Trần Văn Hùng, chủ một DN xuất khẩu cá tra ở H.Hồng Ngự (Đồng Tháp), cho biết.
Ông Nguyễn Văn Kịch, Tổng giám đốc Công ty CP thủy sản Cafatex (Hậu Giang), cho rằng sản xuất cá tra là ngành siêu lợi nhuận nên mạnh ai nấy làm. DN, nhà máy đua nhau mọc lên khiến sản lượng cá tra tăng đột biến, nhưng chất lượng bị thả nổi. Giá cá không được kiểm soát chặt chẽ dẫn đến hệ lụy mỗi năm Việt Nam mất 300 - 400 triệu USD từ xuất khẩu.
Chiếm dụng vốn người nuôi
Theo số liệu khảo sát, từ nay đến quý 1/2014, sản lượng cá tra nguyên liệu phục vụ xuất khẩu ở ĐBSCL sẽ giảm từ 40 - 50%. Đặc biệt, cá gần đến lứa thu hoạch còn rất ít vì đa số người nuôi đã kiệt vốn sau thời gian dài thua lỗ. Như vậy, ngay khi thị trường cần, giá cá tăng thì DN và nông dân cũng không có cơ hội hưởng lợi…
Ngoài khó khăn về thị trường xuất khẩu, giữa người nuôi và DN chế biến cũng chưa tìm được tiếng nói chung. Theo ông Nguyễn Ngọc Hải, Chủ nhiệm HTX nuôi cá tra Thới An (Q.Ô Môn, TP.Cần Thơ), chính sách của nhà nước đối với người nuôi và DN còn thiếu công bằng, nông dân đang chịu thiệt thòi nhiều nhất. “Khi bán chịu cá cho DN, người nuôi chỉ được cầm trong tay tờ giấy ghi nợ không có giá trị pháp lý. DN nợ tiền mua cá cả năm trời, chúng tôi phải năn nỉ để họ trả tiền. Rõ ràng đây là hình thức chiếm dụng vốn có tính toán. Nông dân còng lưng nuôi cá, trả lãi ngân hàng thay cho DN”, ông Hải nói.
Chủ tịch Hiệp hội Thủy sản Đồng Tháp Dương Nghĩa Quốc cũng bức xúc: “Người nuôi cá phải chịu thuế VAT; trong khi đó, DN nuôi lại không phải đóng khoản thuế này. Chúng tôi đề nghị nên bỏ thu khoản này cho nông dân, nếu không DN cũng phải đóng thuế”.
Để giải quyết mâu thuẫn tồn tại trong thời gian qua, ông Lê Chí Bình, Phó chủ tịch Hiệp hội Thủy sản An Giang, cho rằng các bên nên tham gia vào chuỗi giá trị: nông dân - ngân hàng - DN. Khi ký kết hợp đồng với nông dân, DN phải ký 50% “giá chết”, 50% còn lại linh hoạt theo giá thị trường. Có như vậy, DN sẽ điều chỉnh giá xuất khẩu hợp lý, đồng thời ngân hàng cũng nắm được cách mua bán của DN để không xảy ra tình trạng DN chiếm dụng vốn của người nuôi.
Cũng theo lời ông Quốc, sắp tới Chính phủ nên sớm ban hành nghị định về nuôi, chế biến cá tra xuất khẩu; trong đó cần xem cá tra là ngành kinh doanh có điều kiện; đồng thời quy định chỉ cấp phép xuất khẩu cho những DN có nhà máy chế biến, vùng nuôi.
|
Ngân hàng đóng vai trò điều tiết Theo ông Nguyễn Văn Kịch, ngân hàng đã giúp nghề nuôi cá tra tại ĐBSCL khởi sắc và cũng là nguyên nhân chính đưa đến tình trạng phát triển ồ ạt như hiện nay. “Ngân hàng sẽ là “van điều tiết” để điều chỉnh sản lượng. Khi sản lượng giảm, giá xuất khẩu sẽ tăng. Ngoài ra, ngân hàng nên khống chế cho vay với những DN thiếu nợ trong thời gian dài”, ông Kịch đề xuất. |
Nguyễn Đức
Bình luận