Các bạn trẻ này hay hỏi ý kiến tôi về việc ấy. Tôi thật sự lúng túng khi trả lời cho họ, chỉ khuyên hãy quan sát thực tế và nếu thật sự có quyết tâm thì tìm cách thích nghi lại vào hoàn cảnh đất nước. Đơn giản mà nói là phải tìm cách "hội nhập lại" vào Việt Nam.
Ngày nay, bà con Việt kiều về làm việc trong nước đã gặp nhiều thuận lợi hơn, tuy vậy, một khi phải chuyển từ một môi trường tiên tiến ở phương Tây về làm việc ở Việt Nam thì nhiều vấn đề cũng đặt ra. Tuy hoàn cảnh mỗi người một khác, nhưng tựu trung tôi cho rằng muốn quay về trong nước làm việc ta cần phải hết sức thực tế, chẳng hạn không thể so sánh ta với Mỹ. Ở Mỹ dĩ nhiên mọi công việc bạn làm đều có sự hỗ trợ vật chất - kỹ thuật hiện đại đằng sau; thư viện trang bị đầy đủ tài liệu tham khảo; việc đi lại dễ dàng và nhanh chóng... Quay về trong nước là phải chấp nhận việc chưa có đầy đủ các tiện nghi kiểu đó.
Khi tư vấn cho ai, tôi cũng ít đem trường hợp cá nhân mình ra cho bạn tham khảo. Dù sao tôi cũng đã từng kinh qua giai đoạn tự thích nghi lại rất cần thiết đó. Cách đây chục năm, tình hình còn nhiêu khê đối với chuyên gia Việt kiều về nước công tác và giảng dạy như tôi (nghĩa là tự mình về làm việc chứ không do một công ty hoặc đại học nào ở nước ngoài ký kết hợp tác với trong nước cử về).
Mặc dù đã có thời làm việc và giảng dạy trong nước, vậy mà chỉ cần xa đất nước có mấy năm tôi đã thấy khó khăn chồng chất. Thật sự tôi phải tự mình tiến hành việc "hội nhập lại", thích nghi với tình hình làm việc mới, sẵn sàng chấp nhận các thách thức và điều kiện công tác lẫn đối xử mới. Ví dụ trong việc giảng dạy thì phải chịu khó nghiên cứu sử dụng lại tiếng Việt cho chính xác, bài giảng phải làm sao cùng lúc theo sát được giáo trình trên đề ra mà vẫn sáng tạo và sinh động, nhận mức lương "người sao ta vậy" không quá cao hơn anh em trong nước... Tôi nghĩ làm được như vậy mới mong bản thân mình hòa đồng vào môi trường làm việc tại chỗ.
Không ít Việt kiều đã thành công bám trụ làm ăn nên hoặc công tác tốt ở Việt Nam, nhưng đồng thời phải nhìn nhận có khá đông người khác tuy có thiện chí song phải bỏ cuộc. Tìm hiểu cụ thể, thấy người này sở dĩ thành công là do thích nghi được với hoàn cảnh mới, người khác thất bại là do không thể thích nghi được.
Một anh bạn cách đây mười năm được sự hỗ trợ của một đại học châu u về nước giảng dạy. Với cung cách sinh hoạt rất Tây của anh, ban đầu ai cũng nghĩ rằng trước sau gì anh cũng phải quay về bên Tây thôi. Vậy mà khi hết kỳ hạn thấy anh vẫn còn ở lại dài dài, do được nhà trường Việt Nam ký hợp đồng lưu lại. Và tôi thấy anh cũng thay đổi khá nhiều. Bí quyết của anh là chấp nhận thực tế Việt Nam và sinh sống giản dị, khiêm tốn. Gặp anh mấy lần về sau này, thấy anh đã thích nghi hẳn với sinh hoạt trong nước, từ cung cách ứng xử, lối sống, trang phục...
Tôi không chủ trương các bạn phải "thích nghi" vào hoàn cảnh Việt Nam kiểu như anh em chúng tôi, hy sinh bớt nhiều thói quen và tiện nghi cũ ở phương Tây. Nhưng rõ ràng muốn thành công hòa đồng với đồng bào trong nước thì phải "nhập gia tùy tục". Với quyết tâm, tuổi trẻ ta nhất định sẽ thích nghi tốt.
Nguyễn Hữu Thái
Bình luận (0)