Điều dễ nhận thấy đối với giá vàng là nguồn cung thì hạn chế (do NHNN không cho nhập vàng kể từ đầu năm mà chỉ cho xuất) trong khi nhu cầu lại tăng rất mạnh (do giá vàng thế giới tăng mạnh) thì tất nhiên là giá vàng phải tăng đột biến. Rõ ràng việc không cho phép nhập vàng của NHNN trong một thời gian dài là nguyên nhân quan trọng dẫn tới sự bất ổn của thị trường vàng.
Đối với USD, dù cán cân thanh toán tổng thể thâm hụt không quá lớn (theo tính toán thì cả năm không quá 2 tỉ USD) nhưng căng thẳng về USD tại các ngân hàng vẫn diễn ra hết sức trầm trọng và đã kéo dài từ lâu chứ không phải bây giờ mới diễn ra. Không giống như thị trường vàng - nơi mà người mua và người bán có thể trao đổi với mức giá tùy ý, giá USD giao dịch tại các ngân hàng phụ thuộc vào tỷ giá công bố của NHNN. Vietcombank - ngân hàng có nguồn ngoại tệ lớn nhất Việt Nam, mà có ngày không mua được một đồng USD từ khách hàng thì đủ biết mức tỷ giá hiện tại có phản ánh đúng cung cầu hay không.
Hệ quả của một mức tỷ giá tách rời cung cầu và việc thiếu vắng những công cụ giúp các ngân hàng mềm dẻo hơn trong giao dịch USD đã tạo ra một thị trường USD chợ đen giữa các doanh nghiệp. Tại đây, các doanh nghiệp tự đi tìm nhau để thỏa thuận giá mua, giá bán rồi đến gặp ngân hàng nhờ làm thủ tục, phần chênh lệch giá USD vượt trần được các doanh nghiệp tìm cách trả cho nhau theo nhiều cách. Như vậy, ngân hàng lẽ ra phải là kênh điều hòa nguồn USD lại trở thành nơi làm "bình phong" cho một thị trường ngầm.
Điều hành chính sách tỷ giá là một điều cực khó khi phải cân bằng tổng thể nhiều loại lợi ích. Thế nhưng, nếu mức tỷ giá công bố cứ tiếp tục tách rời quá xa yếu tố thị trường, kèm theo việc không tạo ra các công cụ mới cho giao dịch về ngoại tệ thì thị trường USD sẽ còn bất ổn. Mà ở đây, trách nhiệm thuộc về NHNN.
Hoàng Ly
Bình luận