ASEAN - Hoa Kỳ tăng cường quan hệ

Hội nghị các nhà lãnh đạo ASEAN -  Hoa Kỳ diễn ra ngày 15/11 tại Singapore với chủ đề “Quan hệ đối tác tăng cường vì hòa bình và thịnh vượng bền vững”.

Tại hội nghị, các nhà lãnh đạo đã điểm lại những bước tiến tích cực của quan hệ đối thoại ASEAN - Hoa Kỳ trong 32 năm qua và đề ra phương hướng, biện pháp đẩy mạnh quan hệ đối tác tăng cường trong thời gian tới.

Các nhà lãnh đạo đã nhất trí cần tăng cường hợp tác hơn nữa trong các lĩnh vực cùng quan tâm. Theo đó, hai bên sẽ tiếp tục triển khai kịp thời và hiệu quả các thỏa thuận hợp tác hiện có, đặc biệt là Kế hoạch hành động thực hiện Tuyên bố Tầm nhìn chung về quan hệ đối tác tăng cường ASEAN - Hoa Kỳ, đồng thời thúc đẩy hợp tác về chính trị-an ninh, kinh tế-thương mại, giáo dục và đào tạo, khoa học - công nghệ, giao lưu nhân dân, hợp tác phát triển cũng như xử lý các thách thức toàn cầu.

Tại hội nghị, Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết đã nêu rõ tầm quan trọng của việc duy trì đối thoại thường xuyên ở cấp cao nhất giữa ASEAN và Hoa Kỳ vì lợi ích của cả hai bên.

Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết cũng khẳng định Việt Nam sẽ tiếp tục đóng góp tích cực cho sự phát triển của quan hệ ASEAN - Hoa Kỳ cả về đa phương và song phương, nhất là trong năm 2010 khi Việt Nam đảm nhiệm cương vị Chủ tịch ASEAN.

Các nhà lãnh đạo ASEAN và Hoa Kỳ - Ảnh từ Chinhphu.vn

Dấu mốc lịch sử mới trong quan hệ hợp tác ASEAN - Hoa Kỳ

Hội nghị này là dấu mốc lịch sử mới cho quan hệ Hoa Kỳ và Đông Nam Á. Đây là lần đầu tiên Tổng thống Hoa Kỳ tham dự cuộc gặp trong đó có cả Thủ tướng Myanmar, một bước đi quan trọng về ngoại giao.

Tổng thống Obama đã khẳng định rằng ASEAN có ý nghĩa vô cùng quan trọng đối với Hoa Kỳ về an ninh, thương mại, xã hội và văn hoá, vì thế “Hoa Kỳ không thể để một vấn đề cản trở việc tăng cường quan hệ với các đối tác ASEAN”.

Kết quả chủ yếu nhất của cuộc gặp này là Tổng thống Obama thiết lập được mối liên hệ trực tiếp với các nhà lãnh đạo ASEAN, những người cũng mong muốn và có thể thúc đẩy quan hệ chặt chẽ hơn với Hoa Kỳ. Cuộc gặp không đưa ra sáng kiến cụ thể nào mới, nhưng đây là sự khởi đầu quan trọng, nó mở ra kênh thảo luận thực chất hơn giữa các chính phủ để tăng cường hợp tác trong những lĩnh vực thương mại, giáo dục, y tế, khoa học và công nghệ, chống khủng bố và huấn luyện quân sự.

Trong bối cảnh nhiều sáng kiến hình thành thể chế khu vực mới đang nổi lên, như ASEAN+3, Cộng đồng châu Á-Thái Bình Dương, Hội nghị Thượng đỉnh Đông Á, v.v… và Hoa Kỳ có nguy cơ nằm ngoài tiến trình này, vì thế Hoa Kỳ, dưới thời Tổng thống B. Obama đang nỗ lực để trở lại là một bên trong bất cứ tổ chức khu vực nào. Chính trong khung cảnh đó mà Hội nghị ASEAN – Hoa Kỳ trở nên quan trọng hơn đối với Hoa Kỳ.

ASEAN đã có các cuộc gặp thượng đỉnh riêng rẽ với Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc và cuộc gặp cấp cao ASEAN+3 với ba nước đó. Tại các cuộc gặp này, các kênh trao đổi quan trọng đã hình thành, niềm tin giữa các nhà lãnh đạo được vun đắp và ảnh hưởng lẫn nhau được tăng cường.

Vì thế Hoa Kỳ cần và cũng mong muốn can dự ở cấp độ hợp lý. Chính quyền Tổng thống Obama đã thực hiện những bước đi quan trọng theo hướng này, như tham gia Hiệp ước Thân thiện và hợp tác ASEAN (TAC) và Ngoại trưởng Hoa Kỳ Hillary Clinton đã tới thăm Đông Nam Á đầu năm nay. Hội nhập kinh tế Đông Á là không thể tránh khỏi và tiến trình này đã đang diễn ra. Hoa Kỳ đã có mối liên hệ chặt chẽ với khu vực này. Các công ty Hoa Kỳ đang đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sự vận hành của hệ thống thương mại châu Á.

ASEAN nắm trong tay tuyến vận tải biển bận rộn nhất thế giới, qua Eo biển Malacca. ASEAN là nhóm quốc gia phụ thuộc vào thương mại nhất thế giới, với tổng giá trị kim ngạch thương mại tương đương với gần 100% GDP của ASEAN, hiện ở mức 1.300 tỷ USD. ASEAN là đối tác thương mại lớn thứ 5 của Hoa Kỳ, với thị trường gần 650 triệu người. Hoa Kỳ đang có quan hệ đồng minh chiến lược với 2 trong số 10 quốc gia ASEAN là Philippines và Thái Lan.

Xuất phát các luận điểm trên, nhân hội nghị ASEAN – Hoa Kỳ lần thứ nhất, Tổng thống Obama đã loan báo nhiều quyết định trong chiều hướng nâng cao quan hệ với khối ASEAN. Trước hết là duy trì cuộc họp cấp thượng đỉnh với ASEAN vào năm 2010 và ý định mời 10 nhà lãnh đạo Đông Nam Á đến Hoa Kỳ dự hội nghị tương tự.

Quyết định thứ hai là thành lập Nhóm Nhân sĩ Hoa Kỳ - ASEAN có chức năng nhận diện các vấn đề khu vực và thế giới mà hai bên có thể hợp tác với nhau để giải quyết. Ngoài ra, Hoa Kỳ cũng sẽ thiết lập một phái bộ thường trực đặt tại Jakarta, nơi có trụ sở chính của ASEAN.  Bên cạnh đó, sáng kiến hợp tác phát triển vùng hạ lưu sông Mekong giữa Hoa Kỳ và 4 nước Thái Lan, Lào, Campuchia và Việt Nam cũng được nâng cấp, với các cuộc họp cấp Bộ trưởng diễn ra định kỳ hàng năm.

So với Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc…, Hoa Kỳ tiến hành họp cấp cao với ASEAN muộn hơn. Nhưng do vai trò và vị trí của Hoa Kỳ ở khu vực và trên thế giới, quan hệ Hoa Kỳ - ASEAN sẽ nhanh chóng được thắt chặt như những gì mà các nhà lãnh đạo ASEAN và Hoa Kỳ đã nhất trí tại Singapore mới đây.

Theo Cổng Thông tin điện tử Chính phủ