'Cô gái vàng' trong làng nhặt rác

Ước mơ nhặt sạch rác thải

Trong lần du lịch Vũng Tàu, Ánh không khỏi xót xa khi chứng kiến những đứa trẻ hồn nhiên xây lâu đài cát bằng rác. Khi nghe câu nói ngây ngô: "Con thấy gì thì con xây đó", cô nghẹn lòng. Bao nhiêu câu hỏi tại sao từ đó xuất hiện: "Tại sao mọi người vứt rác nhiều như vậy?", "Tại sao những thế hệ sau phải gánh chịu hậu quả thay mình?"...

Sau chuyến đi, Nguyễn Ngọc Ánh (1996, Đắk Lắk) bắt đầu thay đổi mình bằng những điều nhỏ nhặt: mang bình nước cá nhân thay ly nhựa, từ chối túi ni lông, sản phẩm nhựa góp phần hạn chế rác thải... Ánh còn tìm hiểu, tham gia cộng đồng Trashpackers - cộng đồng nhặt rác đa quốc gia. Từ đây, cô được truyền cảm hứng mạnh mẽ từ những người tâm huyết.

Không thể phủ nhận thực tế đáng buồn là thói quen vứt rác của người Việt, việc chưa biết phân loại rác, quy định rác thải còn sơ sài. Càng chứng kiến nhiều người vứt rác, tình yêu môi trường và mơ ước làm sạch thiên nhiên trong cô càng lớn dần. Với Ánh, ước mơ về Việt Nam sạch hơn vẫn chưa đủ, phải bắt tay hành động ngay. Nhưng, hoạt động nhặt rác ở nước ta còn mang tính nhỏ lẻ, tự phát.

Sau chuỗi ngày ấp ủ, Ánh nảy ý tưởng xây dựng một cộng đồng chung tay bảo vệ môi trường, nơi mà mỗi cá nhân có thể thực hiện những hành động nhỏ để tạo ra thay đổi lớn. Tháng 8.2019, Ánh đã biến ý tưởng trên thành hiện thực sống động - sáng lập Xanh Việt Nam.

Xanh thành lập với 3 thành viên cốt cán, chọn đồng phục áo cờ đỏ sao vàng với ý nghĩa không đại diện cho tổ chức nào, chỉ đơn giản là người Việt Nam. Ngõ hầu bạn bè quốc tế nhìn vào, họ sẽ nhận diện được một đất nước Việt Nam đang nỗ lực vì "ngôi nhà chung".

Xanh hoạt động với tôn chỉ "Vì một Việt Nam xanh - sạch - đẹp". Khẩu hiệu này cũng được khắc lên vòng tay sứ mệnh như lời cam kết. Trong chiến dịch nhặt rác ngày 4.6.2023 tại đảo Kim Cương (Q.2, TP.HCM), Ánh nhắn nhủ: "Mỗi khi chúng ta nhìn vào vòng tay sứ mệnh là một lần nhắc nhớ đến việc bảo vệ môi trường. Và khi bạn có bất kỳ hành động nào làm tổn hại đến mẹ thiên nhiên hãy kéo vòng tay và thả ra để tự phạt". Dứt lời, bài "Hào khí Việt Nam" vang lên, bỗng trong tôi và 400 người tham gia khác đều hòa chung niềm tự hào vì sứ mệnh cao đẹp đó.

Hành trình lan tỏa

Để thực hiện cuộc "cách mạng xanh", Ánh đã dũng cảm vượt qua giới hạn bản thân. Cô từ bỏ công việc ổn định ở công ty phần mềm có tiếng tại TP.HCM đến với kinh doanh tự do mảng bất động sản để có thêm thời gian cho đam mê nhặt rác - làm sạch Việt Nam. Tôi thật sự thán phục trước quyết định của Ánh.

Kỳ thực, cuộc chiến chống ô nhiễm là hành trình đầy thách thức. Ánh từng nghe nhiều lời không hay: làm chuyện bao đồng, làm màu, trào lưu nhất thời…; chưa kể, có những điểm đến việc xin phép rất khó vì chính quyền địa phương lo lắng về an ninh, trật tự và an toàn cho người nhặt rác. Ngoài ra, có những khu vực nguy hiểm, nơi đó, rác không chỉ là ni lông, nhựa, giấy vụn mà cả thủy tinh vỡ, kim tiêm…

Vượt qua định kiến và khó khăn, Ánh kiên định với lý tưởng, tình yêu bất diệt dành cho mẹ thiên nhiên. Cô cùng đồng đội trang bị kiến thức, kỹ năng, dụng cụ bảo hộ và thiết bị y tế cần thiết để việc nhặt rác được duy trì thường xuyên, liên tục mỗi tuần. Thường niên, Xanh tổ chức 2 đợt chiến dịch nhặt rác toàn quốc vào tháng 6 và 12 nhằm hưởng ứng ngày Môi trường thế giới.

Tác giả cung cấp

Ánh tâm sự, trong lần đến làng chài Phước Hải (Vũng Tàu), nhìn đoạn đê đầy rác, rác cao tận 3 m, cô và đồng đội không ngần ngại "nhập cuộc". Sự nhiệt huyết, nỗ lực của cả ngày dài nhưng rác không vơi đi bao nhiêu. Không bỏ cuộc, những "chú ong" chăm chỉ quay trở lại thêm 2 - 3 lần thì rác vơi được một ít. Tinh thần dám nghĩ, dám hành động của Xanh được chính quyền, người dân địa phương hưởng ứng. Với tinh thần "góp gió thành bão", bờ kè được làm sạch, nó không chỉ đẹp trở lại mà còn mang đến giá trị kinh tế cho địa phương.

Tiếp nối thành công, hành trình xanh tiếp tục trải đi dọc khắp các vùng ven biển nước ta, đến nơi đông dân cư, trường học, núi đồi và xã đảo xa xôi... Những giá trị Xanh mang lại là nguồn cảm hứng vô tận cho nhiều đội nhóm đi vào hoạt động: Sài Gòn Xanh, Xanh Tiền Giang, Xanh Phú Yên, Xanh Hà Nội… Không những vậy, Xanh còn thu hút nhiều người nổi tiếng tham gia và làm đại sứ môi trường.

"Tôi tin nếu chúng ta đoàn kết thì có thể đạt được những thay đổi vĩ đại. Minh chứng là qua mỗi chiến dịch, lượng người tham gia tăng lên đáng kể. Cụ thể, lần đầu "Clean up Viet Nam" diễn ra (31.5.2020) khắp cả nước có 1.380 tình nguyện viên thuộc 40 đội nhóm. Chiến dịch hôm nay (4.6.2023) đã lên đến 40.000 người, rộng khắp 63 tỉnh thành. Theo đó, lượng rác nhặt được tăng từ 1.050 bao lên đến hàng chục nghìn bao", Ánh chia sẻ trong sự hân hoan.

Đưa giáo dục môi trường vào học đường

Không chỉ dừng lại ở việc nhặt rác, Ánh còn đặt mục tiêu xa hơn. Những tưởng tượng về môi trường xanh, trong lành và bền vững thôi thúc Ánh tìm đến học đường - mảnh đất màu mỡ để tạo ra những thay đổi cơ bản trong ý thức, hành động cho thế hệ trẻ.

Ngày 28.11.2019, Ánh và đồng đội bắt đầu kết hợp với Trường THPT Trần Quốc Toản (Đắk Lắk) tổ chức chuyên đề "Tìm hiểu kiến thức về bảo vệ môi trường và chống rác thải nhựa" cho hơn 300 học sinh. Tiếp đó, Xanh đến hệ thống Trường Tuệ Đức chia sẻ cho hàng nghìn học sinh.

Các chuyên đề giáo dục luôn được Ánh kết hợp giữa lý thuyết - thực tiễn để khơi dậy lối sống, tư duy và trách nhiệm với thiên nhiên. Cô đã mang đến cho người học những trải nghiệm thú vị từ việc hướng dẫn phân loại rác, đến các hoạt động hùng biện, tiểu phẩm, xây dựng vườn cây, sản phẩm tái chế… tạo môi trường học tập sinh động, sáng tạo.

"Hữu xạ tự nhiên hương", Xanh lại đưa giáo dục môi trường đến nhiều trường học trên địa bàn TP.HCM, Bình Dương, Bình Phước, Vũng Tàu… Đến nay, Xanh đã đến khoảng 30 đơn vị để chia sẻ kiến thức và lan tỏa tình yêu môi trường cho hơn 30.000 học sinh, sinh viên. Với những nỗ lực không ngừng, Ánh cùng hàng chục nghìn bạn trẻ thắp lên ngọn đuốc hy vọng về một Việt Nam xanh, sạch, đẹp.

Bậc hiền triết Lão Tử từng nói: "Hành trình vạn dặm bắt đầu từ một bước chân". Theo đó, hành trình xanh của Ánh cũng vậy. Từ bước chân khởi đầu khiêm tốn, bằng đam mê cháy bỏng, tinh thần tận hiến, Ánh đã tạo ra sự lan tỏa tích cực, góp phần đưa Xanh Việt Nam trở thành đội hình tiên phong trong phong trào nhặt rác tại nước ta.

Dõi theo hành trình xanh của Nguyễn Ngọc Ánh, tôi thấy được ở cô gái này không hề lấy danh vọng hay lợi ích cá nhân làm động lực. Mà điều cô ấy đã và đang hướng đến là từng ngày tạo ra những thay đổi tích cực cho môi trường toàn cầu. Và, giải thưởng tình nguyện quốc gia năm 2022 là bảo chứng ghi nhận cho những nỗ lực bền bỉ vì môi trường của Xanh Việt Nam.

Thiết nghĩ "cách mạng xanh" không chỉ là trách nhiệm của riêng ai, mà là hành trình chung của chúng ta, những người đang sống trên hành tinh này.